Ο όρος Circle Time είναι άγνωστος για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά πολύ γνωστός στο Βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Τον συνάντησα στις μεταπτυχιακές μου σπουδές σε αγγλικό Πανεπιστήμιο και μπορώ να πω πως με εντυπωσίασε. Ας δούμε όμως τι είναι ο όρος αυτός και πώς εφαρμόζεται σε μία σχολική τάξη.
Η χρήση του κυκλικού χρόνου στα σχολεία αναπτύχθηκε από τη Jenny Mosley, η οποία έχει κάνει πολλά για να διαδώσει τη χρήση του. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι είχε χρησιμοποιηθεί στη βιομηχανία, "για να ξεπεραστεί το χάσμα που μπορεί να αναπτυχθεί μεταξύ της διοίκησης και του καταστήματος". Η μέθοδος Circle Time έχει επίσης τις ρίζες της στην κοινωνική εργασία ομάδας και σε θεραπευτικές προσεγγίσεις της μεθόδου λύση προβλήματος.
Η μέθοδος αυτή είναι πλέον σε ευρεία χρήση στα σχολεία σε όλη τη Βρετανία. Στη Σκωτία, πολλά δημοτικά σχολεία χρησιμοποιούν τη μέθοδο τακτικά και έχει αρχίσει να εισάγεται και σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση των πλεονεκτημάτων του ως μέρος ενός συνόλου πολιτικής του σχολείου με στόχο τη δημιουργία ενός θετικού ήθος και την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως το νταηλίκι (bullying στα αγγλικά ). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τους νέους κάθε ηλικίας παρέχοντάς προσεκτικά τα εργαλεία και τις τεχνικές που είναι κατάλληλες για την ηλικία και το στάδιο των νέων που συμμετέχουν. Οι αναφορές παρακάτω παρέχουν ένα σημείο εκκίνησης για όσους ενδιαφέρονται για την εισαγωγή του κυκλικού χρόνου στις τάξεις τους.
Δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες
Ο καλύτερος αριθμός συμμετεχόντων είναι από 6 έως 18. Ένας ανοικτός κύκλος από καρέκλες ή μαξιλάρια είναι το σύνολο του εξοπλισμού που απαιτείται. Δεν πρέπει να υπάρχουν τραπέζια ή γραφεία τα οποία θα μπορούσε να λειτουργήσουν αρνητικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, ώστε ο κύκλος είναι όσο το δυνατόν καλύτερος, επιτρέποντας σε κάθε πρόσωπο να βλέπει όλους τους άλλους συμμετέχοντες. Καλό είναι να χρησιμοποιείται επίσης ένα μέσο ομιλίας για να διευκολυνθεί η συζήτηση. Το μέσο αυτό μπορεί να είναι οτιδήποτε - ένα αρκουδάκι ή άλλο παιχνίδι αγκαλιάς, ένα μαξιλάρι ή ένα διακοσμημένο κομμάτι από ξύλο ή πλαστικό. Το αντικείμενο ομιλίας περνά γύρω από τον κύκλο και το μόνο πρόσωπο που έχει το δικαίωμα να μιλήσει είναι το πρόσωπο που κατέχει το συγκεκριμένο αντικείμενο.
Τι κάνει ο δάσκαλος;
Ο δάσκαλος είναι ένα μέρος του κύκλου και κάθεται στις ίδιες είδος καρέκλες, όπως όλοι οι άλλοι. Αυτό βοηθά στο να τονιστεί ότι αυτό που συμβαίνει είναι ένα ιδιαίτερο είδος δραστηριότητας στην τάξη στην οποία ο δάσκαλος είναι ένας καθοδηγητής και όχι ένας ηγέτης. Αυτός ή αυτή έχει μια ιδιαίτερη ευθύνη να διασφαλίσει ότι τηρούνται οι συμφωνηθέντες κανόνες, ότι τα συναισθήματα των ατόμων προστατεύονται και ότι είναι έτοιμες οι κατάλληλες δραστηριότητες. Ο δάσκαλος πρέπει επίσης να είναι έτοιμος να διακόψει μία συνεδρία circle time ή να βγάλει από το παιχνίδι κάποιους, οι οποίοι επίμονα παραβιάζουν τους κανόνες. Αυτό μπορεί να συμβεί, ιδιαίτερα σε εφηβικές τάξεις, και είναι σημαντικό να καταλάβει ο εκπαιδευτικός ότι η αποτυχία μιας συνεδρίας δεν οδηγεί και σε εγκατάλειψη της μεθόδου. Για κάποιους μαθητές αυτό το είδος της δραστηριότητας, στην οποία καλούνται να αναλάβουν την ευθύνη για τα δικά τους λόγια και τις πράξεις τους, είναι νέο και χρειάζεται κάποιος να εξοικειωθεί αρκετά, ώστε να είναι έτοιμος να συμμετάσχει.
Το πιο σημαντικό πράγμα σχετικά με τους κανόνες για τον κυκλικό χρόνο είναι ότι θα πρέπει να συζητηθεί και να συμφωνηθεί από όλα τα μέλη. Αυτή είναι μία από τις πρώτες δραστηριότητες που θα πρέπει να λάβει χώρα. Τρεις βασικοί κανόνες που θα πρέπει να συζητηθούν είναι:
1.Μόνο ένα άτομο θα πρέπει να μιλάει κάθε φορά που έχει το αντικείμενο ομιλίας.
2. Αν κάποιος δε θέλει να μιλήσει, μπορεί να κάνει "πάσο".
3. Ύπαρξη ελευθερίας λόγου, όχι λογοκρισία.
Το πρώτο από αυτά βοηθά στο υπάρχει μία σειρά και ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να ακούν τους άλλους. Το δεύτερο και το τρίτο βοηθά να εξασφαλιστεί η συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών που παίρνουν μέρος: κανείς δεν πρέπει να αναγκάζεται να μιλήσει για κάτι για το οποίο ντρέπεται και κανείς δεν πρέπει να γελοιοποιηθεί όταν λέει κάτι το οποίο πραγματικά πιστεύει - ακόμα και αν οι άλλοι μπορεί να διαφωνούν με τις απόψεις του. Η ομάδα μπορεί να διατυπώσει αυτούς τους κανόνες με άλλους τρόπους και μπορεί να προσθέσει επιπλέον στους ήδη υπάρχοντες.
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να δίνει την αίσθηση αισιοδοξίας σε κάθε ευκαιρία, κάνοντας θετικά σχόλια, όπως:«αυτό ήταν πολύ ενδιαφέρον» ή «ευχαριστώ, αυτό ήταν πραγματικά χρήσιμο". Εάν, κατά τη διάρκεια ανοιχτής συζήτησης γίνει κάποιο αρνητικό σχόλιο (ένα συνηθισμένο είναι, "οι τουαλέτες του σχολείου βρωμάνε"), ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ενθαρρύνει τους άλλους να προτείνουν λύσεις και όχι να επιτρέπει να ενισχύονται τα αρνητικά σχόλια. Η έμφαση δίνεται στην επίλυση προβλημάτων - μια προσέγγιση επικεντρωμένη στη λύση προβληματικών καταστάσεων και όχι τροφοδότησης δυσάρεστων γεγονότων.
Ξεκινώντας!
Είναι καλό να ξεκινά κάθε συνεδρία με ένα παιχνίδι. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε τους πάντες και να προκαλέσει συζήτηση. Για παράδειγμα, ένα παιχνίδι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εδραίωση εμπιστοσύνης είναι η δημιουργία μικρών ομάδων. Ο καθηγητής αναφέρει διάφορες κατηγορίες, όπως ενδιαφέρον για τα Μαθηματικά, αυτοί που έχουν γεννηθεί καλοκαίρι, οποιοσδήποτε φορά 37 νο.παπούτσι κ.α και όποιοι ανήκουν σε αυτές μπαίνουν στον κύκλο. Οι μαθητές στη συνέχεια πρέπει να θυμούνται ποιοι ανήκουν σε κάθε κατηγορία, όπως για τον εαυτό τους.
Αυτή μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Ο δάσκαλος θα πρέπει να υπενθυμίσει πρώτα στην ομάδα τα σχετικά με τους συμφωνηθέντες κανόνες και στη συνέχεια να ξεκινήσει ένα γύρο δηλώσεων. Ξεκινήστε με μη αντικρουόμενα θέματα τα οποία θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή. Για παράδειγμα, "η αγαπημένη μου δραστηριότητα είναι ..." ή "είναι ένας φίλος σημαίνει ...". Καθώς συνεχίζονται οι συνεδρίες οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν περισσότερο την εμπιστοσύνη και θα αρχίζουν να αποκαλύπτουν περισσότερα για τον εαυτό τους. Ο δάσκαλος θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι οι ευάλωτοι συμμετέχοντες προστατεύονται από τυχόν πειράγματα. Αρχικές δηλώσεις, όπως "η καλύτερη μέρα της ζωής μου ήταν ..." και «η χειρότερη μέρα της ζωής μου ..." μπορούν να δημιουργήσουν θετικά και γόνιμα χαρακτηριστικά στη συνεδρία.
Επίλυση προβλημάτων
Η μέθοδος Circle Time μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί είτε από το δάσκαλο είτε από τους μαθητές. Διάφορα προβλήματα και θέματα μπορούν να προσδιοριστούν από την ιδεοθέλλα ή από κύκλους όπως, «το καλύτερο πράγμα σχετικά με αυτό το σχολείο είναι ..." και «το χειρότερο πράγμα σχετικά με αυτό το σχολείο είναι ...". Προσπαθήστε να βεβαιωθείτε ότι αν ένα πραγματικό πρόβλημα εντοπίζεται τουλάχιστον μια θετική πρόταση πρέπει να έχει συμφωνηθεί πριν από το τέλος της συνεδρίας. (π.χ. "Η κυρία Παπαδοπούλου θα φροντίσει για τον Αλέξη και τη Μαρία να έχουν μια συνάντηση με το διευθυντή για να συζητήσουν το θέμα του ποινολόγιου").
Πώς σχετίζεται με την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού (bullying);
Η μέθοδος Circle Time έχει ένα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του εκφοβισμού. Μπορεί να βοηθήσει τους νέους να αναπτύξουν δεξιότητες, όπως η ακρόαση και ενσυναίσθηση. Μπορεί να προωθήσει το σεβασμό για τους άλλους και την αυτοεκτίμηση. Είναι ένα φόρουμ εντός του οποίου η φύση και τα αποτελέσματα του εκφοβισμού μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψη΄μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός κώδικα εναντίον του εκφοβισμού στον οποίο όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας έχουν συμβάλει.
Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπίσει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα. Για παράδειγμα, αν μια συγκεκριμένη ομάδα νέων συμμετέχουν σ'αυτήν την εκφοβιστική συμπεριφορά θα μπορούσε να συζητηθεί ανοιχτά στον κύκλο. Ένα άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι, αν ένας μαθητής είναι κοινωνικά απομονωμένος λόγω μιας διαφοράς σε σχέση με τους άλλους. Μια συζήτηση στο Circle Time θα μπορούσε να κινηθεί στο δικαίωμα του ατόμου να είναι διαφορετικό. Αυτό μπορεί να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μη στραφεί το βλέμμα στο απομονωμένο παιδί, αλλά στη διερεύνηση των αιτιών που υποβόσκουν στο θέμα του κοινωνικού αποκλεισμού.
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως, εάν οι αρχές του Circle Time ενσωματωθούν σε ολόκληρο το σχολείο και υιοθετηθεί τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους μαθητές, μπορεί να δημιουργηθεί μια θεμελιώδης διαφορά στο σχολικό ήθος. Μπορεί να μην εξαλείψει εντελώς τον εκφοβισμό, αλλά θα βοηθήσει στη συμμετοχή των νέων στην ανάπτυξη της πολιτικής του σχολείου, θα φέρει περισσότερα περιστατικά σε ανοικτή συζήτηση και θα ενθαρρύνει ένα αίσθημα ασφάλειας και προστασίας στο σχολείο.
Αναστασία Καστανά
Σύμβουλος Εκπαίδευσης, MAEd
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου